Gjatë vitit 2024-2025 Instituti i Studimeve Politike (ISP) u angazhua në monitorimin e standardeve të integritetit te partitë politike dhe kandidatët në procesin zgjedhor të 11 maj 2025, angazhim në kuadër të projektit “Fuqizimi i integritetit të zgjedhjeve dhe i qëndrueshmërisë së partive politike” të mbështetur nga Ambasada Britanike në Tiranë. Projekti zbatohet në një koncorcium i drejtuar nga KSHH, në partneritet me ISP, BIRN dhe QQ.
Një raport i detajuar i projektit prezanton të gjitha gjetjet, angazhimet, vlerësimet dhe rekomandimet. Ky raport përmbledhës shqip dhe anglisht paraqet vetëm gjetjet kryesore si dhe rekomandimet përkatëse.
Në tërësi ISP vlerëson se zhvillimi i zgjedhjeve demonstroi se mungesa e reformës zgjedhore për të përmbushur rekomandimet e OSBE/ODIHR dhe rekomandimet e shoqërisë civile, e cila ka qenë aktive në zgjedhjet e fundit, cenoi standardet zgjedhore. ISP vlerëson se KQZ duhet të unifikojë qëndrimet dhe vendimet lidhur me raste të njëjta, praktika të njëjta, denoncime të njëjta dhe dispozita të njëjta të Kodit Zgjedhor. Janë zgjedhjet e treta që zhvillohen me këtë bazë ligjore dhe organet drejtuese të KQZ, bëjnë interpretime të ndryshme të dispozitave dhe fenomeneve të kundërligjshme të denoncuara. Gjithashtu rishikimi i akteve nënligjore të KQZ, në lidhje me votimin e shtetasve shqiptarë nga jashtë vendit (votimi i diasporës) me qëllim hartimin e rregullave të qarta, të qëndrueshme dhe duke vlerësuar eksperiencat pozitive dhe negative të zgjedhjeve të fundit.
Gjetje të tjera prioritare kanë të bëjnë me rolin e KQZ, rolin e SPAK në hetimet e krimit zgjedhor, rolin e qeverisë në procesin elektoral dhe praktikat abuzive të përdorimit të burimeve shtetërore, rolin e administratës zgjedhore, etj.
Gjithashtu ekipi i ISP vlerëson se dekriminalizimi duhet të bëhet jo vetëm për figurën e individit që kandidon, por duhet parë më gjerë si “dekriminalizim” i fushatave zgjedhore nga mbështetja e individëve të inkriminuar dhe financimeve informale e të gjitha rrethanave që kanë ndikuar dhe mbështetur këta individë në zgjedhje. Partitë politike duhet të organizojnë procese të brendshme demokratike, transparente dhe gjithëpërfshirëse në përzgjedhjen e kandidatëve për funksionet publike.
Një përmbledhje e shkurtër shqip dhe anglisht me gjetjet e rekomandimet kryesore gjendet këtu:
Integriteti dhe procesi zgjedhor 2025 – Summary report
Raporti i plotë nuk është ende me akses publik, por aksesohet në komunikim me ISP.
