Më 30 qershor u mbajtën zgjedhjet lokale të radhës, të cilat për shumë arsye mbeten unike në sens negativ. Relativisht, “gjysma” e Shqipëri përfshirë pjesa më e madhe e institucioneve shtetërore i njohu ato dhe i mbështeti, “gjysma tjetër” përfshirë Presidentin nuk i njohu as si proces dhe as si produkt. Megjithatë statistikat nuk janë kurrë të tepërta edhe kur në zgjedhje merr pjesë vetëm njëra palë politike. Zgjedhjet e vitit 2019 u organizuan, drejtuan dhe administruan nga një trupë zgjedhore në KQZ, KZAZ, KQV, GN, etj, e emëruar nga subjekti i vetëm i madh elektoral, Partia Socialiste. Një numër partish të tjera shumë më të vogla, përfshirë edhe parti të reja politike apo ish parti aleate historike të së djathtës u regjistruan në zgjedhje.
Rezultatet e publikuara nga KQZ tregojnë se në nivel kombëtar PS e vetme në garë mori 564 mijë vota, rreth 200 mijë më pak sesa më 2017 kur ajo fitoi mandatin e dytë në zgjedhjet parlamentare. Krahasuar me zgjedhjet lokale 2015 PS ka rritje prej rreth 160 mijë vota kur edhe konkurrenca ishte shumë e fortë, kurse krahasuar me zgjedhjet parlamentare 2013 dhe 2017 votat proporcionale të PS kanë shënuar rënie të ndjeshme nga 150 në 200 mijë vota.
Pas zgjedhjeve drejtues të PS numëruan votat mazhoritare për kryetarët (50% e tyre pa kandidatë përballë dhe 50% me kandidatë fiktivë përballë) duke i cilësuar ato si vota politike dhe duke i marrë si parametër krahasimi. Në fakt në asnjë zgjedhje vota mazhoritare për kandidatët nuk konsiderohet si votë politike krahasuese, pasi për kryetarin e bashkisë edhe në këto zgjedhje pati votues nga rreth 39 subjekte politike (21 prej tyre në koalicion zyrtar nën siglën e PS), ndërkohë që vota e vërtetë politike është vota proporcionale.
Interesante janë edhe partitë e tjera “konkurruese”. Tabela paraqet 10 partitë më të votuara, ku 74% të votave i përket PS dhe ku partia e dytë politike, PDS ka vetëm 3,66% vota ose 27,860 vota në nivel kombëtar. Në qarkun e Shkodrës vijon të ketë “sukses” Partia Socialdemokrate, e lidhur kjo me deputetin e zgjedhur në emër të kësaj partie në këtë qark, por pa ndonjë traditë dhe as histori socialdemokracie.
Për shembull, në Shkodër ajo ka “fituar” 16.17% të votave, më shumë se të gjitha partitë e tjera konkurruese pa PS në këtë bashki. Interesant është fakti se PDS dhe PSD kanë rreth 7 mijë vota më shumë sesa partia më e re politike, Bindja Demokratike, e cila kontestoi rezultatin, por që njëherësh ndikoi në “pluralizmin” e garës për kryetarët e bashkive në më shumë se 20 bashki. Një parti gati e panjohur, Partia e Gjelbër ka rreth 14 mijë vota, PUK ka 10 mijë vota dhe më pas disa parti të tjera përfshirë emra të panjohur në jetën politike si PSM kanë gjithashtu mbi 8 mijë vota.
Vota lokale për këshillat bashkiakë tradicionalisht është më shumë produkt i marrëveshjeve lokale midis grupeve me influencë (jo vetëm grupeve politike), sesa produkt i votës cilësore politike. Kjo vlen për partitë e vogla politike dhe zgjedhjet 2019 ishin një rast i mirë që kjo formë e pazareve për këshillat bashkiakë të rrisë ndikimin e partive të vogla, përfshirë parti të cilat ekzistojnë vetëm formalisht. Nga ana tjetër vota lokale proporcionale është një tregues tjetër i fiktivitetit të partive politike, por edhe i nevojës së madhe për reformimin e sistemit përfaqësues.
Instituti i Studimeve Politike (ISP)
