Partitë politike paraqesin kandidatë për deputetë, vendimmarrje që nënkupton se kandidatët janë produkt i një procesi të brendshëm konkurrimi, meritokracie, përzgjedhje dhe besimi. Sipas statuteve të partive politike, vendimmarrja është përgjegjësi e kryesisë dhe e këshillave kombëtare/asambleve kombëtare. Sa më cilësore dhe legjitime baza e përzgjedhjes, aq më cilësor dhe legjitim është edhe produkti përfaqësues që vjen në parlamentin e ri.
Instituti i Studimeve Politike (ISP) po monitoron standardet e integritetit te partitë politike, vendimmarrjen dhe debatin parazgjedhor në Shqipëri.
Elementë kritikë lidhur me mekanizmin e përzgjedhjes së kandidatëve:
- Asnjë parti nuk ka aplikuar ende sistem primaresh brenda tyre;
- Asnjë parti nuk ka bërë publike metodologjinë e përzgjedhjes;
- Asnjë parti nuk ka miratuar ende akte rregullatore parazgjedhore;
- Asnjë parti nuk ka krijuar ende mekanizma transparent përzgjedhës;
- Asnjë parti nuk ka pranuar përgjegjësi për mungesën e primareve;
- Partitë kryesore kanë emëruar në vertikalisht krerët e qarqeve;
- Partitë kryesore po emërojnë disa nga drejtuesit e degëve në rrethe;
- Identifikimi i partive me kryetarin po dobëson integritetin e tyre.
Elementë pozitivë lidhur me mekanizmin e përzgjedhjes së kandidatëve:
- Partitë pranojnë kritikat publike për refuzimin e primareve;
- Partitë premtojnë se në të ardhmen do të kenë akte reformuese;
- Partitë pranojnë se ato duhet të kenë programe elektorale;
- Partitë pranojnë nevojën e koalicioneve / zgjerimit të tyre;
- Partitë pranojnë se vota e diasporës luan një rol thelbësor;
- Partitë pranojnë se grupet rinore dhe gratë duhet përfaqësuar;
- Partitë po nxisin nevojën e debatit publik dhe të atij mediatik;
- Partitë parlamentare po forcojnë komponentin parlamentar.
Ky factsheet është realizuar në kuadër të projektit “Fuqizimi i integritetit të zgjedhjeve dhe i qëndrueshmërisë së partive politike”, loti “Forcimi i rolit monitorues dhe kërkesës së llogarisë nga qytetarët nëpërmjet shoqërisë civile, medias dhe mbështetjes akademike”, zbatuar nga Komiteti i Helsinkit (KSHH) në partneritet me Institutin e Studimeve Politike (ISP), BIRN Albania dhe Qëndresa Qytetare (QQ), mbështetur financiarisht nga Ambasada Britanike.
