Instituti i Studimeve Politike (ISP) po monitoron jetësimin e ligjit të dekriminalizimit, si pjesë të angazhimit në projektin “Promovimi i llogaridhënies së zyrtarëve të zgjedhur” mbështetur nga NED (National Endowment for Democracy). ISP publikon raporte periodike monitorimi. Ky është raporti III për vitin 2024.
Gjetjet Kryesore
- Në vjeshtë të vitit 2024 Shqipëria pritet të hapë grupin e parë të kapitujve në procesin negociues për anëtarësim në BE. Në këtë kontekst, intensifikimi i reformave në fushën e shtetit të së drejtës, funksionimit të institucioneve demokratike dhe forcimit të luftës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar do jetë thelbësor për ritmin e avancimit të vendit në rrugën e integrimit evropian.
- I lidhur ngushtë me integrimin në BE, gjatë gjysmës së parë të vitit 2024 procesi i dekriminalizimit ka vijuar të paraprihet nga progresi i bërë nga institucionet e drejtësisë në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Dhjetëra zyrtarë të lartë janë proceduar për vepra të reja penale, ose janë referuar në gjykatë për gjykim, duke paralajmëruar efektet pasuese të ligjit të dekriminalizimit. Gjithashtu dhjetëra individë të krimit të organizuar me lidhje informale me politikën janë goditur nga SPAK dhe ndodhen përpara drejtësisë.
- Në nivel të mesëm dhe të ulët të administratës dhe institucioneve kushtetuese janë proceduar rreth 117 individë me probleme me ligjin nga Prokuroria e Përgjithshme, 80 oficerë policie janë pezulluar ose referuar në Prokurori për shkelje administrative ose vepra penale dhe 130 individë në administratën publike në nivel qendror dhe vendor janë proceduar nga Policia e Shtetit. Një numër kaq i lartë tregon se institucionet shtetërore kanë aplikuar standarde të dobëta verifikimi paraprak dhe rekrutimi.
- Progresi i institucioneve të drejtësisë në luftën kundër korrupsionit në nivele të larta dhe krimit të organizuar është hap pozitiv në jetësimin gjithëpërfshirës të parimeve të dekriminalizimit në jetën politike dhe shtetërore të Shqipërisë. Megjithatë, procesit i kanosen disa rreziqe dhe sfida me të cilat do të duhet të përballet në vitet në vijim.
- Partitë politike dhe institucionet kushtetuese të vendit nuk kanë ndërtuar mekanizma efektivë dhe transparente parandaluese. Aktet rregullatore të miratuara mbeten shpesh vetëm në letër. Kultura klienteliste, interesat elektorale të ditës dhe sistemi i patronazhimit në promovimin politik dhe emërimin në detyra shtetërore vijojnë të sfidojnë parimet e dekriminalizimit.
- Lidhjet informale me botën e krimit mbeten prezent, ndërsa ka shenja se puna e institucioneve të drejtësisë në luftën kundër kulturës së pandëshkueshmërisë në nivele të larta po has rezistencë. Ngritja e një komisioni të posaçëm parlamentar me objekt të paqartë dhe me fuqi për të kufizuar veprimtarinë dhe pavarësinë e institucioneve të drejtësisë qëndron si shpatë damokleu mbi kokën e parimeve të ligjit të dekriminalizimit.
Pikëpamjet e shprehura në raport janë përgjegjësi e ISP-së.
Raporti i plotë mund të lexohet/shkarkohet këtu:
