Me ndarjen e re territoriale bashkitë e reja mbulojnë midis të tjerash edhe dy shërbime të rëndësishme për qytetarët: shërbimin e pastrimit dhe shërbimin e mirëmbajtjes së rrugëve rurale. Projekti i Institutit të Studimeve, mbështetur nga Lëviz Albania: “Bashkitë e qarkut Tiranë: transparenca, qeverisja qytetare dhe llogaridhënia” kombinon dy shërbimet: shërbimin e pastrimit, si një funksion bazë tradicional të bashkisë dhe një funksion tjetër që Bashkia e mori nga reforma e re Administrativo territoriale pas zgjedhjeve te vitit 2015, siç është shërbimi i mirëmbajtjes së rrugëve rurale.
Në funksion të projektit, stafi i ISP hyri në komunikim të vazhdueshëm me bashkitë dhe me institucionet e tjera që zotërojnë të dhëna financiare mbi buxhetet bashkiake. Gjithashtu stafi kontaktoi edhe këshilltarët lokalë në bashkitë e qarkut Tiranë. Të gjitha të dhënat e siguruara, krijuan një pamje të përgjithshme të gjendjes dhe të problematikave, por duke vënë theksin ne mungesën e një standardi të njëjtë vlerësimi e krahasimi midis bashkive.
ISP pati vështirësi të mëdha për të siguruar në rrugë zyrtare të dhënat mbi buxhetet dhe projektet e realizuara ose në projekt, për rrugët rurale dhe shërbimin e pastrimit, edhe për shkak se bashkitë, në tërësi, operojnë me vendimmarrje emergjence dhe në funksion të projekteve afatshkurtra, pa një sistem publik dhe transparent financimi dhe llogaridhënie. Po kështu bashkitë nuk u përgjigjen sa i përket disagregimit të së dhënave për zonën qendër dhe për ish komunat aktualisht njësitë administrative. Tjetër, problem shqetësues ishte perceptimi i bashkive për projektin si një instrument kontrolli buxhetor dhe për pasojë, të dhënat e tyre janë shoqëruar me shumë paqartësi dhe mangësi, të cilat kanë vështirësuar punën e ekspertëve në funksion të një analize të detajuar dhe krahasuese mes bashkive, kjo e shtrirë ndër vite.
Treguesit ligjorë lidhur me nevojën e konsultimit publik me buxhetin dhe pjesëmarrjen qytetare në vendimmarrjet lokale, përfshirë në problematikat e mirëmbajtjes së rrugëve dhe shërbimet e pastrimit, rezultuan (nga anketimet e kryera) të papërmbushura dhe me diferencë midis informacionit që ofrojnë bashkitë dhe informacionit që realisht posedojnë qytetarët.
Në materialin e mëposhtëm është analizuar gjendja aktuale e dy shërbimeve në pesë bashkitë e qarkut Tiranë, janë dhënë problematikat dhe detaje mbi shërbimet, praktikat e punës, vendimmarrjen, konceptet e transparencës dhe raportet midis detyrimit ligjor dhe gjendjes faktike të ofrimit të informacionit për qytetarët.
Të dhënat konkrete nga buxhetet lokale të pesë bashkive dëshmojnë se bashkitë Tiranë, Kavajë e Rrogozhinë i kanë rritur investimet në dy shërbimet në fokus, kurse bashkitë Vorë dhe Kamëz i kanë ulur ato.
Të gjitha bashkitë kanë shënuar në tërësi rritje të shpenzimeve në personel, ndërsa në bashki si Tirana e Kamza ka rënie të shpenzimeve për shpenzime operative. Në total shpenzimet për personel kanë rritje me dy herë, ato për investime janë rritur me tre herë, kurse shpenzimet operative janë rritur vetëm 10%.
NGA MONITORIMI DHE ANALIZA JONË, PËRFUNDIMISHT MUND TË THEMI SE:
Në tërësi bashkitë e qarkut Tiranë kanë pasur vështirësi në dhënien e informacionit profesional dhe transparent mbi kërkesat e projektit, kryesisht për shkak të mungesës së aftësisë së stafeve të tyre administrative për ta bërë këtë gjë por edhe për shkak të mungesës së praktikave të mëparshme pozitive referuese.
Informacioni për shërbimet në fjalë nuk është i disagreguar për zonën urbane dhe atë rurale, ndaj edhe mungon analiza shteruese për të matur sesa janë fondet në njësitë administrative në krahasim me qytetin. Pavarësisht kësaj, vëzhgimi ynë dhe të dhënat tona tregojnë se fondet për dy shërbimet, atë të pastrimit dhe atë të mirëmbajtjes së rrugëve janë rritur nga viti në vit.
Të dhënat tregojnë se të ardhurat e bashkive për frymë janë rritur nga viti në vit.
Të dhënat tregojnë se të ardhurat nga taksat e tarifat vendore gjithashtu janë rritur nga viti në vit në pesë bashkitë e qarkut Tiranë, informacion e tregues që jep një bazë të fortë në rritjen e financimeve për të zgjeruar shërbimin në zonat rurale të njësive administrative (ish komunat).
Shpenzimet për investime dhe për personelin janë rritur, gjë që ka cenuar rritjen e shpenzimeve për shërbime operative e mirëmbajtje.
Bashkitë nuk kanë tregues të qartë të matjes së performancës së tyre dhe kjo e bën të pamundur dhe deri diku evaziv debatin në këshillat vendorë
Vetë këshillat bashkiakë nuk kanë arritur të aplikojnë praktika të mira në monitorimin, llogaridhënien dhe kontrollin e nivelit të shërbimeve të tilla
Kuadri rregullator dhe standardet e njësuara mungojnë në gjithë bashkitë e qarkut Tiranë
Bashkitë e qarkut Tiranë nuk kanë respektuar kërkesat e ligjit organik “Për vetëqeverisjen vendore (neni 54/k dhe neni 33/2).
RAPORTI I PLOTE MUND TE LEXOHET & SHKARKOHET KETU:
